Wednesday, March 27, 2019

कठीण प्रसंगातही रहा पॉझिटीव्ह - १० टिप्स.


प्रत्येक व्यक्तीच्या आयुष्यात चढउतार येत असतात. काही वेळेस आलेल्या कठीण परिस्थितीपुढे आपण हतबल होतो. तर कधी चारी बाजूंनी आलेल्या अडचणींमुळे निराशा निर्माण होते. याचा परिणाम फक्त त्या व्यक्तीवर नाही तर कुटुंबातील सदस्यांवरही होतो. अशा कठीण प्रसंगात पॉझिटीव्ह विचार करणे गरजेचे आहे. पण अशावेळी ते फार कठीण होते. म्हणून कठीण प्रसंगातही पॉझिटीव्ह राहण्यासाठी या टिप्स फायदेशीर ठरतील.
१. प्रत्येकाशी प्रेमपूर्वक वागा. समोरच्या व्यक्तीचा सन्मान करा. कोणत्याही व्यक्तीबद्दलचा आकस मनात बाळगू नका.
२. प्रत्येक वेळी परफेक्ट असण्याचा अट्टाहास करु नका. आणि त्यात वेळ वाया घालवू नका.
३. स्वतःसाठी वेळ काढा.
४. भविष्य कोणीच पाहिले नाही. त्यामुळे त्याची चिंता करण्यात वेळ वाया घालवू नका.
५. गरजेचे आहे तिथे स्वतःचे मत मांडायला शिका. त्यामुळे तुमच्यात आत्मविश्वास निर्माण होईल.
६. ज्या गोष्टीची तुम्हाला भिती वाटते किंवा ज्याची शंका तुम्हाला वारंवार सतावते, अशा गोष्टींचा विचार करून घाबरुन जाऊ नका.
७. नकारात्मक विचारांपासून आणि माणसांपासून दूर रहा.
८. वर्तमानात जगा. त्याचा पूरेपूर आनंद लूटा. प्रत्येक क्षण तुमच्यासाठी महत्त्वाचा आहे.
९. कुटुंबासोबत वेळ घालवा.
१०. नैराश्यापासून दूर राहण्यासाठी रिकाम्या वेळत तुमच्या आवडीचे काम करा. समाजकार्यही तुम्हाला आनंद देईल

व्यावहारिक शिक्षण


फर्स्ट क्लास मिळवूनही
ज्याला सातबारा आणि 8अ मधला फरक कळत नाही,
ज्याला बँकेच्या डिपोझिट आणि विड्रॉल स्लीपमधला फरक कळत नाही,
ज्याला लाईट बिलातील देयक रक्कम शोधताना प्रचंड गडबडायला होतं,
ज्याला लिफाफ्यावर टू आणि फ्रॉम खाली नक्की कुणाचं नाव टाकावं हे बिलकुल कळत नाही,
जे आजही कंम्प्युटर बंद करताना खाली वर दाबायचे बटनच वापरतात,
जे आजही रिचार्ज मारणे याला ब्यालन्स टाकणे म्हणतात,
ज्यांना बँक पासबुकावर व्याजाचा आकडाच सापडत नाही,
ज्यांना टू व्हिलरच्या पेट्रोल टाकीच्या ऑन ऑफ आणि रिजर्व्हची भानगड कळत नाही,
असे उच्चशिक्षित एकीकडे-
*आणि त्या तुलनेत-*
तलाठयाला त्याच्या घरी गाठून सातबारा घेणारे,
घरातला फ्यूज उडताच वायरमनची वाट न बघणारे,
बंद पडलेल्या गाडीला फार किका न मारता टाकी फुंकायला घेणारे,
मापातले लाईटबीलही तालुक्याला जावून कमी करुन घेणारे,
बँकेतल्या शिपायाला नमस्कार करुन कर्ज मंजूर करुन घेणारे,
आणि हायस्कूलमधून शाळा सोडूनही सिनीयर कॉलेजला पालक म्हणून अधून मधून भेटी देणारे,
ट्रॅफिक हवालदार ची ओळख काढून नुसत्या चहावर गाडी सोडवणारे,
निवडणुकीच्या काळात आमदार खासदार सुद्धा गुपचूप घरी येऊन भेट घेणारे.......
मला भयानक आवडतात कारण..
शिक्षण नावाच्या भ्रमातून लवकर बाहेर पडून ते जगायला सज्ज झालेले असतात.
गोष्ट इतकीच, की एवढया उलथापालथी करूनही घरातले म्हणतात.. "पळतंय लई.... पण शिक्षणान थोड् कमी हाय."
थोडक्यात गुणवत्ता ही रोजच्या जीवनातील व्यावहारिक शिक्षणाने वाढते. शाळेच्या मार्कांनी नाही ....

Sunday, March 24, 2019

मेंदूची रचना व कार्य


मेंदूची शारीरिक रचना सिटीस्कॅन  चा शोध लागे पर्यंत  माहीत झालेली नव्हती.. डोक्यातील कवटीच्या आत मेंदू बंदिस्त होता आणि ही कवटी अभेद्य  असल्यामुळे आत  पोहोचून माहिती करून घेणे शक्य झाले नव्हते. पण 1972 साली सिटीस्कॅन  चा शोध लागला आणि कवटीच्या आत असलेल्या मेंदूची प्रतिमा पाहण्यास मिळाली. आणि त्यानंतर वैदकीय क्षेत्रात मोठी क्रांती झाली काही काळातच   पेट स्कॅन (Posistron Emission Tomography)एम आर आई  स्कॅन (Magnetic Resonance Imaging) स्पेक्ट स्कॅन (Single Photon Emission Computed Tomography)  या तंत्रज्ञानाचा शोध लागला आणि त्यामुळे कवटीच्या आतील मेंदूची प्रतिमा, रचना, कार्यपद्धतीची माहिती या दोन्ही गोष्टी शक्य झाल्या तसेच मेंदूच्या आतील पेशींच्या असंख्य रचना व  मार्गातून रसायने कशी प्रवाहित होतात याचाही मागोवा घेता आला.
                 विचार करणे, जाणीव होणे, माहितीची चाळणी करणे आणि स्मृतीची साठवण करणे इत्यादी प्रक्रिया घडत असताना मेंदूच्या हालचाली कशा  होतात त्या पाहणे, समजून घेणे एक अविस्मरणीय अनुभव आहे. आता हेही पाहणे शक्य झाले आहे की मेंदूतील विविध भागांना रक्त पुरवठा कसा व किती होतो. तसेच निरनिराळ्या कामासाठी मेंदूला किती शक्ती वापरावी लागते आपल्या मेंदूत सुमारे १०० बिलियन  न्यूरॉन्स आहेत पूर्ण वाढ झालेला मेंदू 1.4 kg  वजनाचा असतो.

 मेंदूचे मुख्यता तीन भाग आहे 
सेरेब्रम (Cerebram) , सेरेबेलम (Cerebellum) , ब्रेन स्टेम Brain Stem

 सेरेब्रम (Cerebram) -सेरेब्रम् हा मेंदूचा सर्वात मोठा भाग आहे की ज्यातून विचार आणि भावनांचा उगम होतो सेरिब्रल चे चार भाग आहेत .
फ्रॉन्टल लोब (Frontal Lobe )-प्रश्नांची साठवणूक होते.
पॅरिएटल लोब (Parietal Lobe )- मेंदूला होणाऱ्या जाणिवांतून नेमक्या जाणिवांची चाळणी होते.
टेम्पोरल लोब ( Temporal Lobe )-स्मृती, श्रावणशक्ती, भाषा यावर नियंत्रण होते.
ऑक्सिपिटल  लोब ( Occipital Lobe ) दृष्टीसाठी उपयुक्त आहे .

  सेरिब्रल मध्ये निओकॉर्टेक्स आणि लिंबिक सिस्टिम हे दोन भाग असतात  त्यापैकी  निओकॉर्टेक्स वैचारिक तर  लिंबिक सिस्टिम मुळे भावनिक बाजू सांभाळली जाते.

सेरेबेलम ( Cerebellum )  - मेंदूचा हा भाग शरीर संतुलित राहण्यासाठी मदत करतो. मेंदूच्या ह्या भागाला इजा झाल्यास आपले शरीर सरळ उभे राहू शकणार नाही.

ब्रेन स्टेम (Brain Stem) - मेंदूच्या या भागात श्वसन संस्थेचं केंद्र आहे, हृदयाचे कार्य हि मेंदूच्या या भागातूनच चालतंय

आपला मेंदू किती GB चा आहे?
मेंदूची क्षमता असते अंदाजे २.५ पेटाबाईट.
१ पेटाबाईट म्हणजे १००० टेराबाईट.
१ टेरा बाईट १००० जीबी.
  मानवाचा मेंदू संगणकापेक्षाही जास्त गतीने काम करतो. आपला मेंदू एका सेंकदात ३८ हजार ऑपरेशन करू शकतो. यातून हे, सपष्ट होते, की आपल्या मेंदूची क्षमता ही संगणकापेक्षा जास्त आहे. मेंदूमधील सगळ्या रक्तवाहिन्या एकापुढे एक पसरविल्या, तर एक लाख मैल इतक्या लांबीच्या किंवा पृथ्वीला चार प्रदक्षिणा घालण्याइतक्या लांबीच्या होतील. आपल्या मेंदूमध्ये १०००० कोटी मज्जापेशी (न्यूरॉन्स) असतात. आकाशगंगेत असणाऱ्या ताऱ्यांएवढी ही संख्या असते. दर सेकंदाला एक न्यूरॉन याप्रमाणे आपण मोजमाप करायला लागलो, तर आपल्याला फक्त एका मेंदूतले न्यूरॉन्स मोजायला ३१७१ वर्षे लागतील!

उजवा आणि डावा मेंदू
उजवा मेंदू  - कल्पनाशक्ती, शब्दोच्चाराविना ज्ञान प्राप्ती, आकार आणि पॅटर्न,  संगीत, रंगकाम इत्यादी .डावा मेंदू -  वाचन, लिखाण, श्रवण, उच्चारशास्त्र, क्रमवारी, नीटनेटकेपणा, रेषा कृती, इत्यादी
उदा. टी-शर्ट कोणत्या रंगाचे आहे हे उजवा मेंदू ओळखतो.
        टी-शर्टवर काय लिहिलं आहे ते डावा मेंदू सांगू शकतो.